Victorine, Laure en Edouard

Een krantenartikel van Hans den Hartog Jager was de directe aanleiding voor het schilderij ‘Laure’ dat ik net heb afgerond. Nu ik terugzoek wélk artikel dat dan geweest moet zijn, kan ik het niet meer vinden. Of eigenlijk: het stuk dat het wel móet zijn, vanwege de datum van verschijning overeenkomstig de start van het schilderij eind januari, herken ik niet meer als zodanig. Ik stuit bij het zoeken op veel artikelen die afgelopen jaren in de krant (NRC) hebben gestaan met verwante inhoud en realiseer me dat ze in mijn hoofd tot één verhaal zijn geworden. Een verhaal over diversiteit en inclusie.

Of beter gezegd: een verhaal over een gebrek aan diversiteit en inclusie.

Binnen de kunstgeschiedenis en de kunstwereld, de musea.

Ik herlees een artikel met de veelzeggende titel ‘Nederlandse kunstmusea: diversiteit is beleid, maar de directeur is altijd wit’.

Een ander artikel over de male gaze, de mannelijke blik op het vrouwelijk naakt.

Ik lees recensies terug over de tentoonstellingen ‘Fantastic Women’ en ‘The Future is Female’, met werk van respectievelijk 36 en 41 vrouwelijke kunstenaars. Opvallend bij de tweede recensie is de zin: ‘Jammer dat alsnog een man de aandacht opeist’. Bij de kunstwerken zijn namelijk teksten geschreven om de werken uit te leggen; werk gemaakt door vrouwen geïnterpreteerd door ‘een witte man van middelbare leeftijd’.

Ik herinner me een artikel over Barones Elsa von Freytag-Loringhoven, die naar alle waarschijnlijkheid de echte schepper is van het werk ‘Fountain’: het beroemde urinoir dat aan Marcel Duchamp is toegeschreven. Ik lees een stuk over de Guerilla Girls, een groep anonieme vrouwelijke kunstenaars, die sinds 1985 humoristisch campagnes maakt over het gebrek aan vrouwelijke en zwarte kunstenaars in musea.

Meerdere artikelen over worstelingen met koloniale terminologie en historische blinde vlekken, waaronder de recensie van de expositie ‘Le modèle noir/Het zwarte model’. Het is dit laatste stuk dat me de titel leverde voor het schilderij dat ik maakte.

Op het schilderij staat een uitsnede van een stuk muur. Op de muur behang en een ansichtkaart, gestoken achter een stopcontact; een uitgangspunt dat ik vaker heb gebruikt. Dit keer geen wit maar een zwart stopcontact.

Op de ansichtkaart staat het schilderij ‘Olympia’ van Edouard Manet afgebeeld.

Ik heb gekozen voor dit werk, omdat het schilderij zelf ook weer geïnspireerd is door andere schilderijen, zoals Titiaans ‘Venus van Urbino’ en ‘Slapende Venus’ van Giorgione.

Rob Scholte heeft het als uitgangspunt gebruikt voor zijn schilderij ‘Utopia’, werd vervolgens beschuldigd van plagiaat en heeft als reactie het gehele krantenartikel waarin hij werd beschuldigd uitvergroot geschilderd. Interessante materie.

‘Olympia’ veroorzaakte destijds veel ophef, omdat de naakte vrouw duidelijk als courtisane was afgebeeld en een confronterende blik had bovendien. De vrouw die hiervoor poseerde was Victorine Meurent, later zelf ook kunstenaar geworden.

Van de vrouw die model stond voor het dienstmeisje is enkel haar voornaam bekend: ‘Laure’.

'Niemand heeft het over de zwarte vrouw op Manets Olympia'

'Autonome kunst heeft afgedaan. Leve de nieuwe super avant-garde!'

'Eén vrouw en één zwarte erbij lost het probleem niet op'

'Nederlandse kunstmusea: diversiteit is beleid, maar de directeur is altijd wit'

'Vrouwen om nooit meer te vergeten'

''The Future is Female' redt het ook zonder man'

'De onaffe romp bij Lisa Brice heeft een erotiserend effect'

'Maris' 'Vrouw met waaier' heet Isabella en is een meisje van 12'

Rob Scholte

'Befaamd urinoir is van Von Freytag'